Prawidłowy rozwój mowy zależy od:
- sprawności narządów artykulacyjnych,
- poziomu percepcji słuchowej,
- ogólnego rozwoju intelektualnego.
Często wady wymowy spowodowane są niepełnosprawnością narządów artykulacyjnych. Mówiąc nie zdajemy sobie sprawy z pracy, jaką wykonują poszczególne narządy artykulacyjne, szczególnie język i wargi. Aby wymówić prawidłowo daną głoskę, język i wargi powinny przyjąć położenie typowe dla danej głoski, np. przy wymowie głosek szumiących [sz, ż, cz, dż] język unosi się do góry do wałka dziąsłowego.
Podobnie sprawność języka jest bardzo istotna przy wymowie głoski [r]. Polega ona na zwarciu czubka języka z górnymi dziąsłami, przy jednoczesnym drganiu wiązadeł głosowych oraz drganiach czubka języka.
Często przyczyną wady wymowy może być:
- Upośledzenie ostrości słuchu, czasem tak małe, że niezauważalne przez otoczenie i dziecko;
- Trudności w oddychaniu przez nos powodujące nosowanie lub seplenienie międzyzębowe;
- Brak siekaczy, przerost trzeciego migdałka, rozszczepy warg i podniebienia
- Wady zgryzu, np. zgryz otwarty, powodujący często seplenienie międzyzębowe;
- Zaburzenia percepcji słuchowej, to nie tylko dokładne słyszenie, ale i interpretacja bodźców dokonywana w mózgu.
Na poziom percepcji słuchowej składa się:
Słuch fizjologiczny (niedosłuch)
Słuch fonematyczny (mowny)
Pamięć słuchowa
Umiejętność kojarzenia (wiązania aktualnych bodźców z poprzednim doświadczeniem)
Wyjaśnienia wymaga pojęcie słuchu fonematycznego. Jest to zdolność rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy. Procesy te odbywają się na poziomie kory mózgowej.