Sala Doświadczania Świata to specjalnie wyodrębnione pomieszczenie wyposażone w różnego rodzaju urządzenia stymulujące rozwój zmysłów. Głównym celem organizowania takich sal jest:
– miłe spędzanie czasu w atmosferze relaksu i pełnej akceptacji przez osoby z wieloraką niepełnosprawnością,
– dostarczanie poczucia radości, bezpieczeństwa, a co za tym idzie wzajemnego zaufania i komunikacji przez doświadczanie bodźców sensorycznych pobudzających do działania.
To ponadto nauka życia przez życie, świadome kształtowanie bodźców w celu wywołania zaplanowanych wrażeń i uczuć. Umożliwia poznawanie poprzez patrzenie, słuchanie, dotykanie, wąchanie i smakowanie – czyli tworzenie globalnego, wielozmysłowego obrazu danego pojęcia.
Należy pamiętać, że zmysły to podstawa rozwoju każdego człowieka, bowiem dostarczają one informacji o otaczającym nas świecie, wpływając na proces uczenia się i poznawania. Bez ich aktywizacji rozwój człowieka jest niemożliwy.
Pracując z dzieckiem niepełnosprawnym w Sali Doświadczania Świata mamy możliwość wpłynąć na jego wszechstronny rozwój przede wszystkim poprzez:
1.Stymulację percepcji wzrokowej poprzez:
– aktywizowanie zmysłu wzroku (doświadczanie bodźców wzrokowych)
– rozwijanie spostrzegawczości, koncentracji wzrokowej
– wydłużenie czasu koncentracji wzroku na bodźcach wizualnych
– rozwijanie kierunkowości spostrzegania (zdolności poruszania oczami we wszystkich kierunkach i podążania wzrokiem za poruszającymi się przedmiotami)
– rozwijanie pamięci wzrokowej (przewidywanie kolejności następujących po sobie czynności, przedmiotów, barw)
– rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej
– kształcenie analizy i syntezy wzrokowej
– oddziaływanie za pomocą barw na nastrój, samopoczucie i aktywizację dziecka
2. Stymulację percepcji słuchowej poprzez:
– aktywizowanie zmysłu słuchu
– poszerzenie zasobu doświadczeń w zakresie percepcji słuchowej
– usprawnienie koncentracji na bodźcach słuchowych
– zmniejszenie lęku przed dźwiękami nieznanymi
– reagowanie na różne sygnały (szukanie źródła dźwięku)
– rozwijanie umiejętności rozwijania dźwięków otoczenia i dźwięków mowy (dźwięki różnych przedmiotów, instrumentów, dźwięki natury, głos ludzki)
– doświadczanie znaczenia pojęć cicho – głośno, dźwięki wysokie – niskie, szybkie – wolne, przerywane – ciągłe
– rozwijanie pamięci, analizy i syntezy słuchowej
– rozwijanie koordynacji słuchowo – ruchowej i słuchowo – wzrokowej
– aktywizowanie do wytwarzania dźwięków przy pomocy różnych przedmiotów, instrumentów, aparatu głosowego
– oddziaływanie na samopoczucie i nastrój
3. Stymulację percepcji dotykowej poprzez:
– zachęcanie do badania przedmiotów, o różnej fakturze (aktywizacja zmysłu dotyku)
– nabywanie różnych doświadczeń dotykowych (ciepło – zimno, sucho – mokro, szorstko – gładko itp.) i łączenie ich z różnymi przedmiotami i sytuacjami (rozwijanie pamięci dotykowej)
– wyczuwanie poszczególnych części ciała w trakcie masowania ich różnymi materiałami
4. Stymulację percepcji węchowej poprzez:
– aktywizację zmysłu węchu
– gromadzenie doświadczeń węchowych (poznawanie różnych zapachów)
– poszukiwanie źródła zapachu
– kojarzenie zapachu z różnymi substancjami
5. Stymulację percepcji smakowej poprzez:
– aktywizację zmysłu smaku
– rozwijanie percepcji smakowej (akceptacja nowego smaku, posiłku)
– reagowanie na określony smak i nabywanie umiejętności różnicowania smaku)
6. Stymulację zmysłu równowagi w postaci :
– doświadczania ruchu
– normalizowania napięcia mięśniowego
– rozwijania orientacji w schemacie ciała
– rozwijania orientacji przestrzennej
– wzbogacania aktywności
Systematyczna stymulacja poszczególnych zmysłów w Sali Doświadczania Świata jest więc ważnym źródłem rozwoju każdego niepełnosprawnego dziecka gdyż:
– zwiększa jego aktywność i motywację do poznawania
– zwiększa chęć do nawiązywania kontaktu
– wywołuje zadowolenie i poczucie bezpieczeństwa, ułatwia pokonywanie lęku
-zwiększa ofertę poznawania różnych bodźców (zwiększa bazę doświadczeń)
-zwiększa wrażliwość
-poprawia orientację w schemacie ciała oraz przestrzeni
-motywuje do podejmowania aktywności
-przyczynia się do wzmacniania świadomości istnienia i odrębności od otoczenia
-doskonali pracę poszczególnych analizatorów
-wpływa na rozwój wyższych funkcji – emocjonalnych, społecznych, komunikacyjnych, ruchowych i poznawczych.
Sale Doświadczania Świata są tworzone przede wszystkim z myślą o osobach z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, gdyż możliwości poznawcze tych ludzi są w znacznym stopniu ograniczone i często nie wykraczają poza etap małego, rocznego bądź dwuletniego dziecka. Większość z nich żyje więc w fazie doświadczania związanej wyłącznie z ciałem. Świat dla nich składa się tylko z tego, co można doświadczyć konkretnie i cieleśnie (dotknąć, zobaczyć, powąchać, usłyszeć, polizać). Nie mają oni zdolności pełnego postrzegania otoczenia oraz korzystania z różnych form aktywności.
Dlatego poprzez odpowiednie warunki, rozmaite formy terapii umożliwia się osobom niepełnosprawnym możliwość rozwoju , proponując rozmaite formy aktywizacji, a wszystko to w ramach świata, w którym przede wszystkim będą czuć się bezpiecznie, będą odczuwać radość, zadowolenie oraz własną aktywność poprzez odbiór pierwotnych (silnie odczuwalnych) bodźców.
Aby to było możliwe niezbędne jest pomieszczenie, w którym – w przeciwieństwie do codziennych warunków – zmysły nie są kompleksowo angażowane, lecz można koncentrować się na wybranych bodźcach (np. tylko dotykanie). W pomieszczaniu tym istotna jest także redukcja bodźców zewnętrznych, zakłócających postrzeganie ( jak np. hałas, niewłaściwe oświetlenie). A oferowane wrażenia, formy aktywności powinny stworzyć przede wszystkim przyjemne środowisko.
Stąd właśnie pomysł zgromadzenia w jednym specjalnie przygotowanym pomieszczeniu (odpowiedni kolor ścian, odpowiednie oświetlenie, zaciemnione okna, dywan na podłodze) sprzętów silnie oddziałujących na poszczególne zmysły, wzbudzających ciekawość i zachęcających dziecko niepełnosprawne do podejmowania aktywności – badania, poznawania tego otoczenia, a poprzez to rozwijania innych zaburzonych funkcji (np. komunikacji).
Seans w Sali Doświadczania Świata dla osób bez niepełnosprawności jest doskonałym środkiem służącym wyciszeniu, odprężeniu i relaksacji.