Dysleksja i dyskalkulia

Dysleksja rozwojowa dotyczy trudności w posługiwaniu się słowem jako podstawowym materiałem w czytaniu i pisaniu poprawnym ortograficznie i graficznie. Syndrom ten tworzą najczęściej trzy postaci trudności: dysleksja, dysgrafia i dysortografia, które u danego dziecka mogą występować łącznie albo w izolacji. Dysleksja rozwojowa jest z jednej strony zespołem objawów, a z drugiej stanowi część składową specyficznych zaburzeń rozwoju umiejętności szkolnych (Oszwa 2006). W obowiązującej klasyfikacji zaburzeń ICD-10 specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych (SZRUS), obejmują trudności w czytaniu, pisaniu i liczeniu. Trudności w czytaniu i pisaniu określane są jako syndrom dysleksji rozwojowej. Mimo, że w oficjalnych klasyfikacjach termin ten nie występuje, jest powszechnie używany w języku praktyków i jednoznacznie zrozumiały dla coraz większego grona osób.
Podobnie coraz bardziej popularny w języku klinicystów, a także pedagogów i nauczycieli staje się termin dyskalkulia rozwojowa, którego nie spotykamy w międzynarodowych klasyfikacjach. W polskiej naukowo-badawczej literaturze psychologicznej stosuje się termin specyficzne trudności w uczeniu się matematyki.
Dyskalkulia jest rozpoznawana jako zaburzenie, gdy występują istotne różnice pomiędzy aktualnymi zdolnościami matematycznymi dziecka, a tymi, które są odpowiednie dla jego wieku. Ponadto dyskalkulia stanowi zaburzenie rozwojowe, odmienne od nabytych form akalkulii ujawniającej się u dorosłych wskutek organicznych uszkodzeń mózgu, spowodowanych urazem (np. mechanicznym) lub udarem (np. wylewem). Specyficzne zaburzenia umiejętności arytmetycznych dotyczą głównie trudności z opanowaniem podstawowych umiejętności liczenia jako przeliczania obiektów oraz dokonywania prostych operacji: dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia, w zakresie niewielkich wartości, zarówno w formie pisemnej jak i umysłowej. U dzieci z zaburzeniami arytmetycznymi, w przeciwieństwie do wielu dzieci z zaburzeniami czytania, umiejętności werbalne i słuchowo-percepcyjne są w granicach normy, a zaburzone są umiejętności wizualno-przestrzenne i wizualno-percepcyjne. Trudności te mogą dotyczyć wąskiego bądź szerszego zakresu działalności matematycznej dziecka. W klasyfikacji klinicznej zaburzenia umiejętności arytmetycznych nie obejmują nabytych zaburzeń arytmetycznych, trudności arytmetycznych występujących w efekcie nieprawidłowego nauczania, a także trudności arytmetycznych towarzyszących zaburzeniom czytania i pisania. Wtedy bowiem stanowią one efekt uboczny dysleksji. Badania potwierdzają współwystępowanie specyficznych trudności w czytaniu, opanowaniu poprawnej pisowni i posługiwaniu się liczbami.
Dzieci z dyskalkulią to te, którym najwięcej problemów sprawia liczenie i zadania arytmetyczne, i u których jednocześnie nie występują trudności w pisaniu i czytaniu jako objawy towarzyszące. Natomiast dzieci z dysleksją i dyskalkulią to inaczej dzieci z pełnym zespołem specyficznych zaburzeń rozwoju umiejętności szkolnych.
Osoby zainteresowane pogłębieniem tematu zachęcam do sięgnięcia do literatury, z której zaczerpnięto powyższe uwagi:
1. Gruszczyk-Kolczyńska E.: Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, WSiP Warszawa 1992,
2. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E.: Dziecięca matematyka, WSiP Warszawa 1997,
3. Oszwa U.: Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych. Problem diagnozy i terapii, Impuls Kraków 2006.