Aktualnie funkcjonujące i rozwijające się technologie jakimi się posługujemy zdały egzamin w czasie pandemii.

Dzięki nim wszyscy mogliśmy realizować powierzone nam obowiązki takie jak praca oraz nauka szkolna a także komunikować się ze sobą w sferze prywatnej. Trudno jednak nie zauważyć tej negatywnej strony technologii informatycznych, a głównie mediów społecznościowych. To z czym zgłaszają się rodzice do specjalistów w szkole i w poradni oraz to o czym mówią uczniowie to że np. często bez nadzoru dorosłych korzystają z internetu przez co są narażone na hejt lub wykluczenie z grupy. Hejt to obraźliwe lub agresywne słowa zamieszczone w Internecie. To właśnie w cyberprzestrzeni narodziło się zjawisko „nienawidzenia”. Bez wątpienia najbardziej narażoną grupą są dzieci i młodzież.
W codziennym życiu łatwiej zauważyć siniaki, zadrapania oraz inne oznaki przemocy fizycznej której mogą doznawać młodzi ludzie. Bardziej skomplikowanym zadaniem jest obserwacja śladów psychicznych. Tylko niewielki procent rodziców zdaje sobie sprawę z hejtu którego ofiarą stało się ich dziecko. Pozostali rodzice nie wiedzą nawet, że ich dziecko doświadcza hejtu, obraźliwych plotek, wyłudzania pieniędzy, czy nawet kradzieży tożsamości. Skala tego zjawiska jest ogromna.
Uczniowie bardzo często nie wiedzą kogo i w jaki sposób prosić o pomoc. Czują, że mogą zostać niezrozumiani przez dorosłych, często słysząc, że zbyt dużo czasu przesiadują w internecie, grają w te “głupie” gry. Młodzi ludzie są zastraszeni, boją się mówić o tym. Nie chcą także doświadczyć konsekwencji swoich własnych działań w sieci. Wszyscy zdajemy sobie sprawę jak ważne są relacje międzyludzkie. Dorośli oraz dzieci potrzebują nawiązywać i utrzymywać kontakty z innymi ludźmi. Możemy więc sobie wyobrazić co się dzieje, gdy dziecko zostaje odsunięte od swoich rówieśników, wykluczone ze społeczności np. szkolnej przez pomówienia, plotki, dręczenie, którego doświadcza w internecie. Na pewno doświadcza wielu negatywnych emocji takich jak złość, smutek oraz żal. Obserwacje poczynione przez specjalistów sugerują, że dzieci takie mają obniżone poczucie własnej wartości, trudności w nawiązywaniu relacji, kłopoty w nauce oraz zdarzają się nawet dolegliwości zdrowotne, takie jak bóle brzucha, bóle głowy, wymioty, koszmary i wiele innych. Gdy sytuacja eskaluje do poważnych trudności emocjonalnych obserwuje się także brak odczuwania przyjemności oraz myśli samobójcze. Długotrwałe utrzymywanie się negatywnych emocji u ludzi może doprowadzić do innych zaburzeń i chorób psychicznych takich jak depresja. W Polsce coraz więcej dzieci cierpi na depresję. Niepokoją też dane, które dotyczą samobójstw. Nie brakuje medialnie omawianych przypadków samookaleczeń i prób samobójczych, które spowodowane były niepowodzeniami szkolnymi oraz odtrąceniem przez rówieśników.
Jak rozpoznać problem:
– czujność rodziców i nauczycieli,
– spokojne rozmowy z właściwymi argumentami, nie zastraszanie dziecko, ono musi wiedzieć, że jesteśmy jego sprzymierzeńcami, powinno nam zaufać.
Sygnały ostrzegawcze:
– unikanie szkoły oraz kontaktów ze swoimi kolegami i koleżankami,
– wycofanie się z relacji rówieśniczych/przyjaźni,
– szukanie wymówek/uników,
– wagarowanie – zwłaszcza, gdy dziecko do tej pory nie wagarowało.
Niekoniecznie te objawy muszą świadczyć o tym, że dziecko doświadcza cyberprzemocy ale nie należy ich ignorować. Dziecko często w taki sposób daje znać, że coś się dzieje i potrzebuje wsparcia. Jeżeli problem dostrzeżemy, to będzie to pierwszy krok do tego, by się nim zająć. Ważne jest by w takich sytuacjach koniecznie skonsultować się ze specjalistą i ewentualnie zapewnić dziecku fachową pomoc psychologiczną. Dziecko nie może i nie powinno pozostać samo z tym problemem.
To dorośli są odpowiedzialni – rodzice i nauczyciele powinni wspólnie działać, ustalać plan, by dziecko wiedziało, co się wokół niego dzieje i jak reagować na poszczególne sytuacje.
Wskazówki jak działać w wypadku doświadczania przez dziecko hejtu:
– natychmiast zerwać kontakt z hejterem. Uświadomić i nauczyć dziecko blokowania i usuwania użytkowników z którymi nie chcą mieć kontaktu,
– zabezpieczyć wiadomości, zdjęcia, filmy, wpisy na stronach internetowych, bądź inne dowody agresji jeżeli do nich dochodzi (hej w internecie, groźby, obrażanie czy jakakolwiek inna postawa agresywna może być zgłoszona odpowiednim służbom),
– W sytuacji gdy dojdzie do naruszenia regulaminu serwisu w postaci szkodliwych treści (np. obraźliwe teksty, zdjęcia itp.) należy zgłosić administratorowi i zażądać usunięcia szkodliwych treści.
Jest to kilka wskazówek lecz nie jest to często bezpośrednie rozwiązanie problemu. Warto rozmawiać i konsultować się ze specjalistami, zdobywać kompetencje w komunikacji z dziećmi i młodzieżą, nawiązywać relację oraz interesować się co się dzieje w życiu młodych ludzi.

Opracował:
Adam Osiecki – Psycholog
Źródła:
Borkowska A., Cyberprzemoc. Włącz blokadę na nękanie. Poradnik dla rodziców, Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy 2019.